Hoe coach je op zelfreflectie?

Vaak schrijven we over drive, persoonlijkheid, vroeger vaker over intelligentie – dat werd zeker vroeger gezien als indicator voor de toekomstige prestaties van een werknemer of sollicitant. In navolging van de Googles en Richard Bransons van de wereld werven we graag op basis van dingen die we als organisatie lastig kunnen beïnvloeden, aan andere eigenschappen, zoals kennis, kunnen we immers bijdragen.
Dat brengt me op onderstaande discussie: naar mijn idee is zelfreflectie iets dat nauw samenhangt met drive, hieronder wil ik je graag meenemen in de vraag of zelfreflectie iets is dat je kunt helpen ontwikkelen. Misschien zegt dit onderwerp iets over hoe we kandidaten werven – hopelijk zegt het in ieder geval ook iets over wat je als starter op de arbeidsmarkt in een bedrijf zou moeten zoeken.

Eerder deze maand was ik op een event met vakgenoten en voerden we een gesprek over het begeleiden van stagiairs en starters en over zelfreflectie. Het gesprek begon bij het belang van weten wat je wilt en bij je past – dat helpt richting geven aan je loopbaan en vaak ook om sneller stappen te zetten.
Een groot goed dus, om goed op jezelf te kunnen reflecteren. Daarop volgde de discussie of zelfreflectie iets is dat je als coach of stagebegeleider kunt helpen ontwikkelen en hoe je dat het beste kunt doen.
Daar kwamen we wel en niet uit.

Vragen stellen

We waren het er over eens dat vragen stellen de sleutel is. Zolang je problemen voor iemand op blijft lossen komt de ander niet in de modus waar zij of hij over het probleem na gaat denken: de reflex blijft dan om hulp van buitenaf te zoeken.

Het ‘vragen stellen’ bracht me op een van mijn favoriete boeken op dit gebied, Socratisch Motiveren van Apello. Mijn belangrijkste les uit dit boek was dat je zelf niet per se hoeft te begrijpen waar een probleem over gaat, het gaat er om dat de ander het probleem goed gaat begrijpen. Vandaar natuurlijk ook de naam van de methode: Socrates was de filosoof die zei dat hij zelf niets wist en door steeds dieper gaande vragen te stellen zijn gesprekspartners tot nieuwe inzichten bracht.
Met Socratisch Motiveren help je je gesprekspartner nieuw inzicht te krijgen door alleen vragen te stellen en zelf geen oordeel te vormen. Denk aan ‘wat vind je belangrijker, zekerheid of vrijheid’, in plaats van ‘maar is het wel verstandig om zelfstandige te worden?’ In het boek wordt onder andere besproken hoe je iemand kunt helpen die het moeilijk vindt om in beweging te komen. Ik doe het boek weinig recht met deze korte omschrijving, maar zo wordt de relatie tot ‘drive’ zoals ik hierboven besprak duidelijker.
Dat is ook de basis van mijn benadering van zelfreflectie ontwikkelen: vragen stellen.
We bespraken ook of het helpt om een coachee eerst enkele standaard vragen te stellen, bijvoorbeeld ‘waar kom je er precies niet uit?’ en ‘wat voor informatie kan helpen het probleem op te lossen?’
Het idee hierbij is natuurlijk dat je de vragen na een tijd niet meer hoeft te stellen omdat de ander weet dat ze gesteld gaan worden – en ze voorbereid.

Zelfreflectie coachen op basis van inlevingsvermogen

Een van mijn gesprekspartners had een heel andere insteek: om de coachee juist heel goed te begrijpen. Hoe beter je de ander begrijpt, hoe beter je kunt helpen, inzichten kunt bieden, perspectief kunt geven op de te maken keuzes. We concludeerden ook dat dit hoe dan ook de meest gebruikte ‘methode’ was: iemand begeleiden vanuit je eigen ervaring. Maar ontwikkelen deze methodes zelfreflectie?

Of deze ‘methodes’ een goede benadering waren om zelfreflectie te helpen ontwikkelen bleek lastig te bepalen. Hoe bepaal of een andere methode in dezelfde situatie succesvoller was geweest? Het leek me daarom interessant om een open vraag te stellen aan de lezers hier: heeft iemand weleens iets gezegd dat je triggerde om over jezelf na te denken? En een interessante vervolgvraag: als je een sollicitatiegesprek hebt waar iemand je met een nieuwe blik naar jezelf laat kijken, is dat dan een reden om voor die opdrachtgever te kiezen?

Gastblogger: Chris Stapper (Community Manager van Expand.nl waar hij o.a. het blog beheert)